Emmy Noether

Emmy Noether
Vida
Nacimientu	Erlangen[1], 23 de marzu de 1882[2]
Nacionalidá	Reinu de Baviera
Grupu étnicu	pueblu xudíu
Muerte	Bryn Mawr (es) [3], 14 d'abril de 1935[1] (53 años)
Sepultura	Old Library (en) [4]
Causa de la muerte	causes naturales
Familia
Padre	Max Noether
Casada con	ensin valor
Hermanos/es	Fritz Noether Alfred Noether
Familia	ver Gottfried E. Noether (sobrín) Herman D. Noether (en) (sobrín)
Estudios
Estudios	Universidá de Heidelberg Universidá de Göttingen Universidá d'Erlangen-Núremberg (1900 - 1907) doctoráu : matemátiques
Nivel d'estudios	doctoráu habilitación universitaria (es)
Tesis	Über die Bildung des Formensystems der ternären biquadratischen Form
Direutor de tesis	Paul Gordan
Direutora de tesis de	Max Deuring Hans Fitting Grete Hermann Zeng Jiongzhi (es) Jacob Levitzki Otto Schilling Ernst Witt Heinrich Grell Wilhelm Dörate Ludwig Schwarz Ruth Stauffer Werner Vorbeck Werner Weber Wolfgang Wichmann Wilhelm Dörate (en) Ludwig Schwarz (en)
Llingües falaes	inglés francés alemán[5]
Profesora de	Bartel Leendert van der Waerden
Oficiu	matemática, física, profesora universitaria
Emplegadores	Universidá d'Erlangen-Núremberg Universidá de Göttingen  (1915 –  1933) Bryn Mawr College  (1933 –  1935)
Trabayos destacaos	teorema de Noether (es)
Premios	ver Ackermann-Teubner-Gedächtnispreis  (1932)
Miembru de	Circolo Matematico di Palermo (en) Deutsche Mathematiker-Vereinigung (es)
Creencies
Partíu políticu	Partíu Socialdemócrata d'Alemaña (de 1922 a 1924) Partíu Socialdemócrata Independiente d'Alemaña (de 1919 a 1922)[6]

Emmy Noether (23 de marzu de 1882, Erlangen – 14 d'abril de 1935, Bryn Mawr ^(es) ) foi una matemática, xudía, alemana de nacencia, conocida poles sos contribuciones de fundamental importancia nos campos de la física teórica y el álxebra astracta. Considerada por David Hilbert, Albert Einstein y otros personaxes como la muyer más importante na historia de la matemática,^[7][8] revolucionó les teoríes d'aniellos, cuerpos y álxebres. En física, el teorema de Noether esplica la conexón fundamental ente la simetría en física y les ley de caltenimientu.^[9]

Nació nuna familia xudía na ciudá bávara d'Erlangen; el so padre yera'l matemáticu Max Noether. Emmy orixinalmente pensó n'enseñar francés ya inglés n'aprobando los exámenes riquíos pa ello, pero nel so llugar estudió matemátiques na Universidá de Erlangen-Núremberg, onde'l so padre impartía clases. En defendiendo'l so tesis so la supervisión de Paul Gordan, trabayó nel Institutu Matemáticu de Erlangen ensin percibir retribuciones mientres siete años. En 1915 foi convidada por David Hilbert y Felix Klein a entrar nel departamentu de matemátiques de la Universidá de Gotinga, que nesi momentu yera un centru d'investigación matemática de fama mundial. La facultá de filosofía, sicasí, punxo oxeciones al so puestu y por ello pasó cuatro años dando clases en nome de Hilbert. El so habilitación recibió l'aprobación en 1919, dexándo-y llograr el rangu de Privatdozent.

Noether siguió siendo unu de los miembros más importantes del departamentu de matemátiques de Gotinga hasta 1933; los sos alumnos dacuando yeren conocíos como "los mozos de Noether". En 1924 el matemáticu holandés B. L. van der Waerden xunir al so círculu y llueu empezó a ser el principal espositor de les idees de Noether: el so trabayu foi'l fundamentu del segundu volume del so influyente llibru de testu, publicáu en 1931, Moderne Algebra. Cuando pronunció la so alocución na sesión plenaria de 1932 del Congresu Internacional de Matemáticos en Zúrich, el so mancomún alxebraicu yá yera reconocíu mundialmente. Nos siguientes años, el gobiernu nazi d'Alemaña espulsó a los xudíos qu'ocupaben puestos nes universidaes, y Noether tuvo qu'emigrar a Estaos Xuníos pa ocupar una plaza nel Bryn Mawr College de Pennsylvania. En 1935 sufrió una operación de duviesu ováricu y, a pesar de los signos de recuperación, finó cuatro díes dempués a la edá de 53 años.

El trabayu de Noether en matemátiques estremar en tres époques:^[10] Na primera (1908-1919), efeutuó contribuciones significatives a la teoría de los invariantes y de los cuerpos numbéricos. El so trabayu sobre los invariantes diferenciales nel cálculu de variaciones, el llamáu teorema de Noether foi calificáu "unu de los teoremas matemáticos más importantes enxamás probaos d'ente los qu'emponen el desenvolvimientu de la física moderna".^[11] Na so segunda dómina (1920-1926), empezó trabayos que "camudaron la cara de la álxebra [astracta]".^[12] Nel so artículu clásicu Idealtheorie in Ringbereichen (La teoría d'ideales nos aniellos, 1921) Noether tresformó la teoría d'ideales nos aniellos conmutativos nuna poderosa ferramienta matemático con aplicaciones bien variaes. Efeutuó un usu elegante de la condición de la cadena ascendente, y los oxetos que lu satisfaen denominar noetherianos nel so honor. Na tercer dómina (1927-1935), publicó les sos principales obres sobre álxebres non conmutatives y númberos hipercomplejos y xunió la teoría de la representación de los grupos cola teoría de módulos ya ideales. Amás de les sos propies publicaciones, Noether foi arrogante coles sos idees y atribúyese-y l'orixe de delles llinies d'investigación publicaes por otros matemáticos, inclusive en campos bien distantes del so trabayu principal, como la topoloxía alxebraica.

1. ↑ ^{1,0 1,1} Afirmao en: Gran Enciclopedia Soviética (1969–1978). Sección, versículu o párrafu: Нётер Эмми. Data de consulta: 28 setiembre 2015. Editorial: Большая Российская энциклопедия. Llingua de la obra o nome: rusu. Data d'espublización: 1969. Error de cita: La etiqueta <ref> ye inválida; el nome «881f6d186d52102899c652c5397af89ef86cb73e» ta definíu delles vegaes con distintu conteníu
2. ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
3. ↑ Afirmao en: Encyclopædia Britannica Online. Llingua de la obra o nome: inglés.
4. ↑ Afirmao en: Find a Grave. Llingua de la obra o nome: inglés.
5. ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
6. ↑ URL de la referencia: https://www.hannover-gis.de/GIS/index.action. Data de consulta: 17 xunetu 2020.
7. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes einstein
8. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes greatest
9. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes neeman_1999
10. ↑ Weyl 1935
11. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes hillled73
12. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes weyl_128